با کلیک برروی تصویر میتوانید تور مجازی این کاروانسرا را مشاهده نمایید
ایران کاروانسراهای تاریخی زیادی دارد که تعدادی از آن ها به جاذبه گرشگری تبدیل شده اند، کاروانسراهایی با معماری جذاب که روزگاری در سفر نیاز آدم ها به سرپناه را برآورده و مامنی امن برای مسافران فراهم می کردند. یکی از جذاب ترین کاروانسراهای تاریخی ایران، کاروانسرای دیر گچین است، مکانی با پیشینه ی طولانی که امروز یکی از مهمترین جاذبه های استان قم است. قدمت این کاروانسرا به دوران ساسانی برمی گردد و عده ای حتی آن را مادر کاروانسراهای ایران می دانند. اگر می خواهید با کاروانسرای دیر گچین بیشتر آشنا شوید، در ادامه آقای تور را همراهی کنید.
تماشای معماری کاروانسراهایی که روزگاری شلوغ و پر جنب و جوش بودند یکی از جذاب ترین تجربه های سفر به مناطق کویری ایران است. اوج دوران کاورانسرا سازی در ایران به زمان صفوی برمی گردد و کاروانسراهای تاریخی زیادی از آن دوره به یادگار مانده است. کاورانسرای دیر گچین یکی از بزرگ ترین کاروانسراهای تاریخی ایران است که در استان قم و در ۸۰ کیلومتری شمال شرقی قم قرار دارد. با بررسی و کاوش های باستان شناسی مشخص شده که این کاروانسرا در زمان ساسانی ساخته شده اما بعدها در زمان سلجوقی و صفوی تغییرات اساسی بر روی آن انجام شده و در زمان قاجار هم وسعتش بیشتر شده است.
کاروانسرای دیر گچین در طول تاریخ پناهگاه هزاران مسافری بوده که خسته از راهی طولانی، مدتی را در این مکان امن و زیبا می گذراندند. ساخت این کاروانسرا به زمان اردشیر بابکان برمی گردد، در آن زمان این بنا به عنوان دژی مستحکم در مسیر جاده ی پر رفت و آمد ابریشم قرار گرفت اما سال ها بعد کاربری اش تغییر و به کاروانسرا تبدیل شد تا مسافران خسته را در آغوش گرم خود پناه دهد.
کاروانسرای دیر گچین روزگار تاریخی زیادی را از سر گذرانده و بارها در زمان سلجوقی، صفوی و قاجار مرمت و نوسازی شده است. ایران راه ها و مسیرهای ارتباطی زیادی دارد و در میان آن ها جاده ابریشم مهمترین مسیر ارتباطی دوران کهن است، مسیری که به دلیل آب و هوای خشک و فاصله ی زیاد شهرها و روستاهایش دارای کاروانسراهای زیادی ست که محلی برای اسکان موقت مsافران بودند. یکی از جذاب ترین کاروانسراهای این محل ;اروانسرای دیر گچین است که در سال ۱۳۸۲ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کاروانسرای دیر گچین ۱۲ هزار هکتار مساحت دارد و در دوران رونقش، فضایی کافی و مطلوب برای اسکان مسافران داشته است. موقعیت مکانی این کاروانسرا با توجه به مسیر تردد کاروانیان در جاده، مناسب است و درب ورودی اش هم جایگاه مناسبی دارد. در هنگام ورود به این کاروانسرا به یک هشتی برمی خورید که به حیاط مرکزی منتهی می شود. این مجموعه بزرگ از بخش های زیادی مثل مسجد، حمام، هشتی، حجره، اتاق، دکان، چندین برج، حیاط خلوت، ورودی، ایوان، شترخوان، آسیاب سنگی و فضای اقامتی تشکیل شده است. حتی در بیرون این مجموعه قبرستان، آب انبار و یک کوره آجر پزی هست که اگر بخواهیم آن ها را هم جزء این مجموعه بدانیم مساحت مجموعه به ۱۹ هزار هکتار می رسد. در گرداگرد این کاروانسرا دیواری مربعی شکل ساخته شده که ۵ متر ارتفاع، ۱ متر عرض و ۸۰ متر طول دارد.
در زیر تعدادی از قسمت های کاروانسرای دیر گچین را معرفی می کنیم:
امکانات کاروانسرای دیر گچین قابل توجه است در حالی که دیگر کاروانسراها فقط از اتاقف حجره، ایوان، محل استراحت و شترخوان تشکیل شده اند اما در این مجموعه ی گسترده دکان، حمام، آسیابان و … هم به چشم می خورد و البته که موقعیت مکانی خاص این محل یکی از دلایل گستردگی قابل توجه کاروانسرای دیر گچین است. وجود این همه امکانات مورد نیاز مسافران در این کاروانسرا باعث شده که کاروانسرای دیر گچین به مادر کاروانسراهای ایران معروف شود.
در اطراف کاروانسرا مجموعه عمارت های خشتی زیادی هست که متعلق به دوران قاجارند. طراحی این عمارات مستطیل و ۲۰۰ در ۳۰۰ متر است و به صورت کاملا منظم در اطراف دیوار خشتی ساخته شده اند. این کاروانسرا در سال های اخیر مرمت و بازسازی شده و از آنجایی که در کنار جاده ی آسفالته گرمسار- قم قرار دارد می تواند دوباره به جایی پر همهمه و شلوغ تبدیل شود.